De Noorse overheid wil dat influencers op sociale media een waarschuwingslabel plaatsen wanneer zij foto’s laten zien waarbij zij hun lichaam hebben bewerkt. Dit is het resultaat van een parlementaire stemming van 2 juni 2021. Volgens de overheid zou deze maatregel moeten helpen om de lichamelijke onzekerheid bij jongeren te verminderen. Het gaat hierbij vooral om promotionele foto’s waarbij influencers betaald worden voor het promoten van producten, zoals lotions, gadgets, of dieetproducten.
De inhoud van dit artikel is gebaseerd op wetenschappelijke publicaties en is geschreven in samenwerking met medische specialisten / voedingsdeskundigen.
Bewerken op sociale media is zo gedaan
Nederlands-Turkse influencer Imre Çeçen weet precies hoe je gemakkelijk en realistisch je foto kan aanpassen met behulp van speciale apps. Toch wil ze ook bewustzijn creëren door te laten zien dat foto’s niet altijd gelijk zijn aan de werkelijkheid. Zo heeft ze in het verleden regelmatig foto’s geplaatst waarop ze haar bewerkte versie en de echte versie naast elkaar zet. Ze hoopt hiermee de onzekerheid van haar volgers weg te nemen.
Het bewerken van foto’s op sociale media is al binnen een paar seconden gebeurt. Apps zoals TikTok en Snapchat hebben zelfs filters die je lichaam voor je aanpassen zonder dat je daar zelf iets voor hoeft te doen. Het is vrijwel vanzelfsprekend dat alle content bewerkt is. Het Noorse parlement wilde daar wat tegen doen, daarom moet elke Noorse influencer vanaf juli 2022 een waarschuwingslabel op bewerkte foto’s zetten. Dan weet iedereen direct dat de foto is bewerkt.
Juist door de opkomst van filters en foto’s bewerken op sociale media, neemt de lichaamsdruk op jongeren toe, zegt het parlement. In ernstige gevallen kan deze druk zelfs leiden tot eetstoornissen en psychische problemen. Wanneer er een label op een foto staat dat die foto is bewerkt, worden mensen zich meer bewust van de realiteit van de foto. Volgens de aankomende wet, zullen influencers dan hun foto’s moeten labelen met de lichaamsdelen die ze hebben bewerkt, zoals ‘vollere lippen, dunnere taille, vergrootte spieren’.
Positieve reacties van influencers
Ondanks het strenge wetsvoorstel, lijken influencers positief. Zo geeft Andrea Sveinsdottir aan dat het bewerken van foto’s onder influencers zelf ook tot veel onzekerheden kan zorgen, waardoor er een soort kettingreactie ontstaat. Iedereen gaat net iets meer hun foto aanpassen totdat ze er “goed genoeg” uitzien. Deze nieuwe wet houdt dat tegen, hoopt ze. Zelf geeft ze aan geen apps te gebruiken om haar foto’s te bewerken. Andere Noorse influencers gaven dezelfde reactie. Toch is nog onduidelijk of mensen die wel veel apps gebruiken hier ook zo op zouden reageren.
Naast Noorwegen, hebben ook Groot-Brittannië en Frankrijk soortgelijke regels rondom het plaatsen van bewerkte foto’s. In Nederland blijft het echter stil. Hier kunnen influencers wel ongestoord hun lichaam bewerken zonder dat zij daar een label bij hoeven te zetten. Een woordvoerder van de Stichting Reclame Code (SRC) geeft aan ook nog geen rumoeren te hebben gehoord over het invoeren van een soortgelijke wet. In de Verenigde Staten is ook nog geen wet tegen bewerkte lichamen. In 2014 wilde het congres de “Truth in Advertising” act doorvoeren, maar dat was onsuccesvol.
Realistische sociale media foto’s zijn belangrijk voor de mentale gezondheid
Reclamerecht gespecialiseerde advocaat Joost Becker ziet het echter wel gebeuren dat Nederland in de toekomst ook met een wetsvoorstel komt. Er zijn namelijk al vele onderzoeken geweest die laten zien dat het gebruik van apps en filters een negatief effect hebben op het zelfbeeld van jongeren. Er komt vanzelf een punt waarop we meer inzetten op het voorkomen van mentale gezondheidsproblemen.
De woordvoerder van het SRC geeft aan dat er wel een wet is tegen misleidende reclames in Nederland. Hoewel er nog geen zaken zijn geweest waarbij een influencer is aangeklaagd, kan dit in theorie wel gebeuren. De rechter kan dan dus oordelen dat er sprake is van misleiding. Wel is het soms erg lastig om te zien wanneer iemand diens lichaam heeft bewerkt met een app of programma. Dat gebeurt ook expres. Het doel is ten slotte om het er realistisch uit te laten zien. Daarnaast spelen poses ook een grote rol in het resultaat van een foto. Als je op een bepaalde manier je heupen draait of licht van een speciale hoek laat vallen, zie je er ook heel anders uit, zonder bewerkingsprogramma’s.
Het is nog onduidelijk of de maatregelen van de Noorse regering ertoe zullen leiden dat alle Noorse Instagram pagina’s straks vol staan met waarschuwingen. Sveinsdottir verwacht juist dat er minder bewerkte foto’s online zullen komen. Het is, volgens haar, best gênant wanneer iedereen ziet dat je je foto’s hebt aangepast om een bepaald product te verkopen. Ze hoopt dat dan niet alleen jongeren, maar ook influencers zelf minder lichaamsdruk ervaren.
Bronnen: NRC.nl en Insider.com
