Wat is een soa en wat kan je er tegen doen?

Wanneer je je afvraagt “wat is een soa?”, dan ben je hier aan het juiste adres. Een seksueel overdraagbare aandoening (soa) is namelijk een ziekte of aandoening die je kan krijgen van het hebben van seksueel contact met anderen.

In dit artikel beantwoorden we de vraag “wat is een soa?”, vertellen we je welke soorten er bestaan en hoe je ze kan oplopen en voorkomen.

De inhoud van dit artikel is gebaseerd op wetenschappelijke publicaties en is geschreven in samenwerking met medische specialisten / voedingsdeskundigen.

Wat is een soa?

De term “SOA” staat voor seksueel overdraagbare aandoening. Dit is een infectie dat je kan oplopen tijdens seksueel contact met anderen. Meestal worden deze infecties veroorzaakt door bacteriën of virussen. In sommige gevallen gaat het echter om een parasiet. Je kan soa’s daarom indelen in drie categorieën^[1]Sense. (z.d.). Wat zijn soa’s? | Sense.info. Sense.Info. Geraadpleegd op 16 mei 2022, van https://sense.info/nl/soas/soorten-soas/wat-zijn-soas.

• Bacteriële soa’s zoals chlamydia, gonorroe en syfilis
• Virale soa’s zoals genitale wratten, herpes genitalis, hepatitis B en hiv
• Parasitaire soa’s zoals trichomonas, schaamluis en schurft

Je kan een soa oplopen wanneer je onveilige seks hebt met een persoon die een soa heeft. De meeste soa’s kan je voorkomen door het gebruiken van een condoom tijdens het vrijen.

Uit cijfers van het RIVM blijkt dat chlamydia de meest voorkomende soa is onder heteroseksuele stellen^[2]RIVM. (z.d.-c). Soa cijfers en rapportages. Geraadpleegd op 16 mei 2022, van https://www.rivm.nl/Soa-seksueel-overdraagbare-aandoening/cijfers-en-rapportages-soa. Deze soa kan infecties veroorzaken bij de urinebuis, de baarmoederhals, de endeldarm en de keel. Het kan zich, wanneer het niet op tijd behandeld wordt, ook uitbreiden naar de eileiders, baarmoeder en bijballen. Bij chlamydia ervaart 90% van de mensen geen klachten, waardoor deze soa weinig herkend wordt.

Wat zijn de symptomen van een soa?

Afhankelijk van om welke soa het gaat, zijn er meerdere symptomen waar je last van kan krijgen. Let echter goed op, want niet alle soa’s geven symptomen, of de symptomen komen pas op een later moment voor. Het is daarom verstandig om je regelmatig te laten testen als je meerdere bedpartners hebt. De volgende symptomen kunnen een teken zijn van een soa:

• (meer) Afscheiding uit de penis, vagina, of anus
• Een branderig gevoel hebben bij het plassen of moeizaam kunnen plassen
• Kleine zweertjes of wratjes rondom de penis, vagina, anus of mond
• Jeuk aan de schaamlippen, de eikel, in het schaamhaar of bij de anus
• Gezwollen klieren in de liezen
• Pijn bij één of beide ballen
• Pijn in de onderbuik
• Discomfort of pijn bij het vrijen terwijl dat eerder niet/weinig voorkwam
• Abnormaal bloedverlies tijdens het vrijen of tussen twee menstruaties

Let ook op dat deze klachten niet direct hoeven te betekenen dat je een soa hebt. Sommige andere infecties, zoals een schimmelinfectie of candida kunnen namelijk soortgelijke klachten geven. Het is in ieder geval belangrijk om je te laten testen wanneer je één of meerdere van deze klachten vertoont.

In het geval van chlamydia en gonorroe kunnen deze soa’s zelfs leiden tot onvruchtbaarheid wanneer ze niet op tijd gevonden worden^[3]Soa Aids. (2021, 14 oktober). Word je door chlamydia onvruchtbaar? Soa Aids Nederland. Geraadpleegd op 16 mei 2022, van … Continue reading^[4]UMC Utrecht. (z.d.). Gonorroe – UMC Utrecht. Geraadpleegd op 16 mei 2022, van https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekenhuis/ziekte/gonorroe.

Wat is een soa en hoe kan je deze voorkomen?

Omdat de meeste soa’s via seksueel contact worden overgedragen, is het belangrijke om veilige seks te beoefenen^[5]SoaAids. (2022, 25 januari). Wat is veilige seks en wat niet? Soa Aids Nederland. Geraadpleegd op 16 mei 2022, van https://www.soaaids.nl/nl/voorkom-soas/wat-is-veilige-seks-wat-niet. Dit houdt in dat je een condoom gebruikt tijdens penetratieve seks (zowel in de vagina, anus als in de mond). Bij orale seks bij mensen met een vagina kan je een beflapje gebruiken.

Condooms beschermen je echter niet altijd tegen soa’s. Sommige soa’s kan je namelijk ook overdragen door huid-op-huid contact tussen de genitaliën van de betrokken personen. Ook kan je, wanneer je iemand aftrekt, via je handen een soa overdragen als je handen in contact zijn gekomen met de genitaliën of het lichaamsvocht (zoals sperma, voorvocht, afscheiding of speeksel) van iemand met een soa. Ook seksspeeltjes kunnen soa’s overdragen wanneer meerdere personen deze gebruiken. Gebruik daarom een condoom op seksspeeltjes wanneer je ze met anderen deelt/gebruikt.

Je laten testen

Wanneer je regelmatig seksueel contact hebt met verschillende mensen, wanneer je bent gewaarschuwd door iemand met een soa, of wanneer je klachten hebt, is het verstandig om je te laten testen op een soa. Dit kan je op verschillende manieren doen^[6]Soa Aids. (2022, 23 maart). Soa-test. Soa Aids Nederland. Geraadpleegd op 16 mei 2022, van https://www.soaaids.nl/nl/soa-test.

• Je kan naar de huisarts. Dit is vaak snel, makkelijk en toegankelijk voor de meeste mensen. Het bezoek aan de huisarts zelfs is gratis, maar meestal worden de kosten van de soa-test afgetrokken van je zorverzekering.
• Je kan naar de GGD. De meeste GGD-punten hebben een soa-poli waarbij je je kan laten testen. Afhankelijk van je situatie, kan je je gratis laten testen. Dit kan bijvoorbeeld wanneer je jonger bent dan 24, wanneer je als man seks hebt met andere mannen, wanneer je seksuele partner uit een land komt dat een risicogebied is, wanneer je klachten hebt en wanneer je seks hebt voor geld.
• Ook kan je kiezen voor een zelftest. Dit is een thuistest die je via het internet kan bestellen. Daarna doe je thuis de test en stuur je (in sommige gevallen) de test op naar een lab. Niet alle thuistests zijn echter even betrouwbaar, dus doe hier goed onderzoek naar.

Woon je nog thuis of wil je liever niet dat mensen in je omgeving weten dat je een soa-test moet doen? Geen zorgen! Een huisarts en de GGD zullen nooit je persoonlijke informatie doorgeven aan anderen. Als je het zeker wil weten, kan je ook de huisarts vragen om dit niet aan anderen door te geven.