Wat is het verschil tussen gezonde en ongezonde stress in bepaalde situaties?
Stress is een reactie dat ervoor zorgt dat we veilig blijven in gevaarlijke situaties. Je lichaam maakt je “gevechtsklaar” en je fight or flight respons komt naar boven. Nu hoeven we tegenwoordig niet meer te vluchten van gevaarlijke roofdieren, maar zijn er nog steeds situaties waarin je lichaam deze respons geeft, zoals een presentatie of een erg spannend moment in je leven.
Wanneer je je in zo’n situatie bevindt, komt je sympathische zenuwstelsel in actie. Dit zenuwstelsel zorgt ervoor dat er stresshormonen vrijkomen, je hartslag verhoogt en je ademhaling versnelt. De stresshormonen die vrijkomen zijn onder andere cortisol en adrenaline. Ook gaat er meer energie naar je spieren en hersenen, en worden minder belangrijke functies kort overgeslagen. Denk hierbij aan je darmen en nagels. Dit is een normale reactie en is ook niet ongezond, omdat je lichaam na het stressvolle moment tot rust komt dankzij het parasympathische zenuwstelsel die je weer kalmeert.
Wanneer je echter veel te vaak een stressreactie hebt, ook in situaties waarbij dat normaal gesproken niet nodig zou zijn, is er sprake van ongezonde stress. Soms is het zelfs chronische stress. De hormonen blijven langdurig door je lichaam stromen, waardoor het lastig is om tot rust te komen. Op de lange termijn kan dit leiden tot hartkwalen, een hoge bloeddruk en een minder goed werkend immuunsysteem.
Gezonde en ongezonde stress in het dagelijks leven
Wanneer je een gezonde hoeveelheid stress ervaart, kan het nog steeds zo zijn dat je dagelijks stress ervaart. Misschien heb je een hele belangrijke baan, zoals een ambulancechauffeur die op tijd bij patiënten aan moet komen, of geef je elke dag presentaties aan belangrijke mensen. Wat je stress dan echter gezond maakt, is dat je aan het einde van de dag lekker ontspannen aankomt thuis en op je gemak kan genieten van je maaltijd en je favoriete show.
Bij ongezonde stress kan het voorkomen dat je stress krijgt op ongewone momenten, zoals het reizen via het openbaar vervoer, of het zitten in de les zonder dat je een presentatie hoeft te geven. Misschien ervaar je wel heel veel stress voordat je aan het werk gaat. Wanneer je dan thuiskomt, kan je niet goed ontspannen. Je hoofd blijft doormalen en zelfs wanneer je je favoriete show kijkt, blijven de gedachten doorgaan. Sommige mensen met heel veel stress hebben ook slechte manieren om met hun stress om te gaan. Zij drinken meer alcohol of gebruiken andere substanties om hun stress te verminderen. Ze slapen slechter en bewegen minder.
Wat kun je doen aan stress?
Het verschil tussen gezonde en ongezonde stress is niet altijd even duidelijk te herkennen, zeker wanneer een persoon het goed kan verbergen. Wanneer je van jezelf echter herkend dat je veel ongezonde stress hebt, is het belangrijk om dit aan te pakken voor je eigen gezondheid. Je kan dit doen door naar je huisarts te gaan of een psycholoog aan te schrijven. Zelf kan je echter ook al wat stappen ondernemen.
Zo helpt het vaak al om meer vrije momenten in te plannen waarin je absoluut geen agendapunten hebt staan. Hoe je deze momenten invult, is aan jou. Door meer rustmomenten te hebben, krijgt je lichaam ook meer tijd om tot rust te komen. Ook helpt het om meer te bewegen, al is het maar een wandeling van 10 minuten door je wijk.
Sommige mensen kiezen ervoor om te mediteren of om kalmerende muziek te luisteren voor ze gaan slapen. Anderen doen aan ontspanningsoefeningen, yoga of ademhalingsoefeningen.
Als je weet wat de oorzaak is van je stress, kan je ook op zoek gaan naar manieren om dit te verminderen. Als je stress wordt veroorzaakt door het openbaar vervoer, zou je kunnen kijken of je kan carpoolen of zelf rijden naar je werk. Mocht dat niet lukken, is thuiswerken ook een optie. Heeft je stress te maken met de hoeveelheid werk dat je hebt? Dan kan je mogelijk met je baas of een bedrijfsarts overleggen om je werklading beter te verdelen, zodat je minder in één keer hoeft te doen.
Uiteindelijk reageert iedereen anders op stress en is het aan jou om een manier te vinden die het beste bij je past.
